In veel organisaties wordt spanning nog vooral gezien als iets dat opgelost moet worden. Maar wat als die spanning juist een uitnodiging is? Conflicten, verschillen en wrijving kunnen bronnen zijn van ontwikkeling – mits we ze leren dragen. In dit artikel verken ik drie samenhangende elementen die hierin richting geven: conflictkracht als vermogen, dialoog als houding en het goede, moedige gesprek als praktijk. Samen vormen ze een kompas voor samenwerking die verschil niet schuwt, maar benut.
Een ervaring uit de praktijk
Toen ik jaren geleden voorzitter was van een ondernemingsraad bij de politie, zaten we midden in een roerige periode van reorganisatie. De leiding wilde tempo maken, terwijl veel collega’s zich niet gehoord voelden. In een vergadering liep de spanning hoog op: verwijten vlogen over tafel, de agenda stokte en er hing een bijna tastbare kilte in de ruimte.
Mijn eerste reflex was om de scherpe kanten af te vlakken, te sussen en weer “door te gaan met de orde van de dag”. Maar juist toen besloot ik het anders te doen. Ik benoemde de spanning en stelde een simpele vraag: “Wat staat er voor ieder van ons nu écht op het spel?”
Die vraag opende iets. Mensen die net nog fel tegenover elkaar stonden, vertelden over hun zorgen, hun loyaliteit naar collega’s, en de druk die ze zelf ervaarden. Het gesprek kreeg een ander karakter. De boosheid bleef niet weg, maar er kwam ook begrip en ruimte om samen te zoeken naar een volgende stap. Achteraf realiseerde ik me: dit was een moedig gesprek.
Conflictkracht – het vermogen om spanning te dragen
Conflictkracht is geen techniek, maar een houding en vaardigheid die groeit met bewustzijn. Het vraagt dat we verschillen niet ut de weg gaan, maar leren zien als een uitnodiging tot groei. Het vraagt oefening in het aanwezig blijven bij spanning — bij jezelf, bij de ander, en in de dynamiek tussen jullie in.
Het is verleidelijk om weg te bewegen van ongemak. We sussen, vermijden of rationaliseren. Maar wie verschil kan dragen in plaats van het te willen oplossen, ontdekt de ontwikkelkracht die erin besloten ligt.
Een team dat conflictkracht ontwikkelt, kan spanning verdragen zonder direct te vervallen in defensie, strijd of stilzwijgen. Het kan verschil benutten om richting, helderheid en creativiteit te vinden.
Conflictkracht groeit vanuit zes samenhangende condities:
-
Bewustzijn – zien en erkennen wat er speelt, zonder oordeel.
-
Waarderen – verschil niet als bedreiging, maar als waardevolle diversiteit erkennen.
-
Vertragen – ruimte nemen om te reflecteren vóór we reageren.
-
Verbinden – de relatie blijven zoeken, ook in spanning.
-
Verantwoordelijkheid – eigenaarschap nemen voor eigen denken, voelen en handelen.
-
Zin geven – betekenis vinden in wat er schuurt, en verschil verbinden met de bedoeling van het geheel.
Wie deze condities cultiveert, bouwt aan de innerlijke veerkracht om spanning niet te vermijden, maar te benutten. Dat is de essentie van conflictkracht.
“Conflictkracht betekent: blijven staan in de storm, luisteren voordat je oordeelt, en het verschil gebruiken om samen wijzer te worden.”Dialoog – de weg naar begrijpen
Dialoog – de weg naar begrijpen
Dialoog is de weg waarop conflictkracht tot leven komt. Niet als een methode, maar als een manier van aanwezig zijn.
Dialoog is meer dan een goed gesprek, de basis daarvoor is luisteren; het is een proces waarin deelnemers leren hun automatische reacties los te laten en ruimte te maken voor werkelijk begrijpen. Isaacs beschreef dit als een ontwikkelingslijn: van beleefd aanpassen, naar polarisatie, naar het open en eerlijke uitwisselen van diepere thema’s, en uiteindelijk naar een beweeglijk en open verstaan van elkaar.Dialoog nodigt uit tot vertraging. In die vertraging kunnen we het gesprek verplaatsen van het niveau van standpunten naar het niveau van betekenis. Van “wie heeft er gelijk?” naar “wat wil hier begrepen worden?”
De filosoof Martin Buber noemde dit de ontmoeting tussen Ik en Jij — een ontmoeting waarin we de ander niet reduceren tot functie of mening, maar werkelijk zien als mens.
In dat veld ontstaat wat ik vaak de dialogische ruggengraat noem: het vermogen van een individu of groep om in contact te blijven, juist als het spannend wordt.
De lemniscaat is daarvoor een passende metafoor: het voortdurende heen en weer bewegen tussen binnen- en buitenwereld, tussen ik en jij, tussen reflectie en actie. Wie dit leert beoefenen, ontwikkelt dialoog als levenshouding.
“In dialoog ontstaat een veld waarin verschil niet opgelost hoeft te worden, maar verstaan.”
Het goede en moedige gesprek – de praktijk van ontmoeting
Ik herinner me een moment uit mijn tijd als voorzitter van de ondernemingsraad bij de politie. We zaten midden in een reorganisatie. De leiding wilde tempo maken, maar veel collega’s voelden zich niet gehoord.
In een vergadering liep de spanning hoog op: verwijten vlogen over tafel, de agenda stokte en er hing een bijna tastbare kilte in de ruimte. Mijn eerste reflex was om te sussen, te vergoelijken, snel naar het volgende agendapunt. Maar juist toen besloot ik het anders te doen.
Ik benoemde wat ik voelde en stelde een eenvoudige vraag: “Wat staat er voor ieder van ons nu écht op het spel?”
Die vraag opende iets. Mensen die net nog fel tegenover elkaar stonden, begonnen te spreken over hun zorgen, hun loyaliteit, hun onzekerheid. De boosheid bleef niet weg, maar er kwam ook iets nieuws: begrip. En uit dat begrip groeide beweging.
Achteraf realiseerde ik me: dit was een moedig gesprek. Niet omdat ik de oplossing had, maar omdat we als groep bereid waren de spanning te dragen en erdoorheen te gaan.
Het moedige gesprek vraagt twee dingen die schijnbaar tegengesteld zijn: veiligheid en moed. Veiligheid om te weten dat je er mag zijn, en moed om uit te spreken wat moeilijk is. Daar, precies in die spanning, ontmoeten conflictkracht en dialoog elkaar.
“Het moedige gesprek begint waar we stoppen met doen alsof.”
Waarom dit ertoe doet: van spanning naar co-creatie
Wanneer conflictkracht de basis vormt en dialoog de weg is, kan het moedige gesprek leiden tot iets nieuws: co-creatie.
Co-creatie betekent dat we voorbij standpunten komen, voorbij het gelijk of ongelijk, en samen iets voortbrengen dat geen van ons alleen had kunnen bedenken. Het vraagt dat we verschil niet zien als bedreiging, maar als bron.
In de praktijk zie ik hoe teams die dit pad leren bewandelen, een cultuur ontwikkelen waarin spanning niet meer vermeden wordt, maar benut. Waar men elkaar rechtstreeks durft aan te spreken. Waar vertrouwen groeit, zelfs te midden van verschil.
Het is een beweging van frictie naar flow, van strijd naar samenwerking, van controle naar vertrouwen.
“Tussen het verschil van twee werkelijkheden kan iets nieuws ontstaan – als we het gesprek aandurven.”
Toepassing in teams en organisaties
Wil je in jouw organisatie meer ruimte maken voor moedige gesprekken en het potentieel van spanning leren benutten?
Ontdek hoe conflictkracht, dialoog en systemisch leiderschap teams helpen groeien in vertrouwen, verantwoordelijkheid en veerkracht.
Bij BasculeGroep en Caleidoscoop Leertrajecten begeleiden we professionals, leidinggevenden en teams in het ontwikkelen van deze conflictkracht: het vermogen om spanning, verschil en conflict constructief te benutten.
We doen dat via leertrajecten, intervisie en opleiding — bijvoorbeeld in de opleiding Mediation en Conflictmanagement in Organisaties — én via organisatieadvies en conflictcoaching.
👉 Neem contact op voor een verkennend gesprek.
“Conflicten zijn geen storing, maar signalen van wat er wil groeien.”
Samengevat
Conflictkracht is de basis, dialoog de weg, en het goede en moedige gesprek de praktijk. Samen vormen ze een kompas voor een samenwerking in teams die niet bang is voor verschil, maar er juist haar kracht in vindt.